Χαλκιδική: Θάλασσα, βουνό, εκδρομές και προσκύνημα!

Κασσάνδρα, Σιθωνία, Άγιον Όρος. Τρία καλλίγραμμα πόδια ποντίζονται στο Βόρειο Αιγαίο. Σαν δαγκάνες που μάχονται να ενωθούν, σχηματίζουν τον Τορωναίο κόλπο και τον κόλπο του Αγίου Όρους.

Χολομώντας. Το βουνό. Στη βόρεια πλευρά του νομού. Το πανεπιστημιακό δάσος του Ταξιάρχη και τα έλατα. Τα καλλιεργημένα. Εδώ παράγονται τα χριστουγεννιάτικα δέντρα, στολισμένα όλη την ομορφιά της φύσης γύρω τους.

Το Στρατονικό πιο δίπλα. Το βουνό που από την αρχαιότητα σκανδάλιζε τους ανθρώπους. Κοιτάσματα χρυσού, αργύρου, χαλκού, μαγγανίου κι ένα παραλιακό μέτωπο ορισμένο από τις σκάλες φόρτωσης.

Γύρω του ανασκάπτονται δεκαετίες τώρα λαμπρές πόλεις του παρελθόντος, σαν τα Στάγειρα που γέννησαν τον Αριστοτέλη. Πιστοί στον Θεό, πιστοί στην πολυτέλεια, πιστοί στη φύση.

Τέτοιοι τύποι έρχονται και ξανάρχονται στη Χαλκιδική. Και μπορεί να είναι Ρώσοι, Βούλγαροι ή Γερμανοί, Αθηναίοι ή Νοτιοελλαδίτες γενικότερα.

Μα οι περισσότεροι θα ‘ναι σίγουρα Βόρειοι. Θεσσαλονικείς. Που θα ‘χουν μόνιμα το τροχόσπιτο προσαραγμένο στην άμμο, μόνιμο κλειδί από κάποιο ενοικιαζόμενο δωμάτιο, ή εξοχικό σε κάποιο ορεινό ή όχι χωριό.

Θα έρθουν για μονοήμερη εκδρομή από Θεσσαλονίκη, δίπλα είναι, ή για όλο το καλοκαίρι. Οι άλλοι θα έρθουν μια, δυο, ίσως και τρεις φορές στη ζωή τους. Κάποιοι θα έρχονται κάθε χρόνο.

Για να προσκυνήσουν στο μεγαλείο του Άθω, στις παραλίες της Σιθωνίας, στα δάση του Χολομώντα, για να τους προσκυνήσουν στην Κασσάνδρα. Κάθε πόδι κι άλλο τάμα, βλέπεις.

Οι ντόπιοι είναι εδώ και τους καλοδέχονται. Κρατούν τα χωριά και τη γη ζωντανά. Ψαράδες, αγρότες, κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι, ελατάδες, μεταλλωρύχοι, μοναχοί. Και οι επιχειρηματίες φυσικά. Οι επαγγελματίες του τουρισμού, που εδώ ξεκίνησε πριν από πολλές δεκαετίες.

Όταν οι Γερμανοί άρχισαν να ανακαλύπτουν τις ομορφιές του ελληνικού Βορρά κι όταν ο Καρράς έριξε θεμέλια στον Νέο Μαρμαρά.

Κι έτσι τώρα βρίσκεις εδώ μερικές από τις πιο πολυτελείς μονάδες της Ελλάδας, γκουρμέ εστιατόρια με τις υπογραφές κορυφαίων και πολυβραβευμένων σεφ, παροχές βασιλικές που δύσκολα βρίσκεις αλλού. Βρίσκεις όμως και ταβερνεία και ταπεινά ουζερί δίπλα στη θάλασσα.

Διάσημα για το ψάρι τους, ας πούμε, είναι τα Νέα Μουδανιά και η Ιερισσός, ενώ για τα χοιρινά σουβλάκια και γενικώς για τα κρεατικά φημίζεται ο Αγιος Ταξιάρχης στον Χολομώντα. Η δε Νικήτη είναι από τα πιο φημισμένα μελισσοχώρια της Ευρώπης.

Η Χαλκιδική εν γένει μάλιστα παράγει τη μεγαλύτερη ποσότητα μελιού στην Ελλάδα. Τα γκουρμέ και τα all inclusive ξενοδοχεία είναι κυρίως στην Κασσάνδρα, το χλιδάτο πόδι.

Η Σιθωνία είναι πιο… ελληνική. Με τα ξενοδοχεία περασμένων δεκαετιών και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια να στοιχίζονται στη θάλασσα.

Και με τα κάμπινγκ. Τα αμέτρητα οργανωμένα κάμπινγκ στις ακτές, με διασημότερο τον Αρμενιστή, αλλά και με τις καβάτζες όπου, αν και επίσημα απαγορεύεται, στήνουν οι «ελεύθεροι» κατασκηνωτές.

Γενικώς, πάντως, στη Χαλκιδική θα βρεις τα πάντα, όπως κατάλαβες. Ε, τι; Τυχαία βροντοφωνάζουν οι Βορειοελλαδίτες «Σαν τη Χαλκιδική δεν έχει»;

Αναρχία στα παράλια

Οι πρόσφυγες του ’22 κι ο τουρισμός καθόρισαν την αρχιτεκτονική της Χαλκιδικής. Στοιχισμένα νεόκτιστα σπίτια στα παράλια, εκεί που Μικρασιάτες, Πόντιοι, Θρακιώτες έφτιαξαν τις νέες τους πατρίδες. Κι έπειτα ήρθε ο σεισμός του ’32. Τίποτα δεν έμεινε όρθιο.

Μόνο οι περίφημοι χαλκιδικιώτικοι πύργοι, αυτοί που προστάτευαν τα αγιορείτικα μετόχια. Μετόχια· σχεδόν κάθε χωριό που βλέπεις, κάθε περιοχή, αποτέλεσε μετόχι μονών του Αγίου Ορους.

Γύρω από τους πύργους βρίσκονταν οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις του μοναστηριού και των καλλιεργητών της γης, και είχαν συνήθως και αρσανά.

Οι ομορφότεροι πύργοι που στέκονται ακόμη όρθιοι είναι του Αγίου Παύλου στη Νέα Φώκαια Κασσάνδρας, των Μαριανών στην περιοχή της Ολύνθου και φυσικά της Ουρανούπολης.

Άλλον έναν θα δεις στο χωριό Ζωγράφου, εκείνον του Σταυρονικήτα στη Σάνη, της Κρούνας στην Ιερισσό και τον ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής πύργο στη Γαλάτιστα.

Οι παραθαλάσσιοι οικισμοί αναπτύχθηκαν άναρχα για να εξυπηρετήσουν την επέλαση του τουρισμού. Όπως παντού στην Ελλάδα, η λογική του μπετόν κυριάρχησε.

Μετρημένα στα δάχτυλα τα χωριά που διατηρούν μερικά παλιά, πέτρινα σπίτια και η μοναδική αρχιτεκτονική αναλαμπή ουσιαστικά εντοπίζεται στην Αρναία, όπου η μακεδονίτικη μαστοριά δίνει ρεσιτάλ.

Ατέλειωτη εκδρομή

Ένα σχετικά καλό οδικό δίκτυο σε φέρνει βόλτες στη Χαλκιδική. Το αεροδρόμιο Μακεδονία είναι δίπλα στην Χαλκιδική – έτσι μπορείς να κλείσεις τα αεροπορικά σου εισιτήρια, να νοικιάσεις αυτοκίνητο και να βρεθείς αμέσως στην πανέμορφη Χαλκιδική! Στην Κασσάνδρα οι μονοδρομήσεις του κεντρικού δικτύου είναι ιδιαίτερα εύστοχες, ενώ πλέον βρίσκεις καλό οδόστρωμα χάρη στον καινούργιο αυτοκινητόδρομο, μέχρι και την Ποτίδαια.

Στη Σιθωνία ο μαγευτικός γύρος του ποδιού γίνεται σε έναν φαρδύ καλό ασφαλτόδρομο.

Τόσο στη Σιθωνία όσο και στην Κασσάνδρα, θα βρείτε ατελείωτες επιλογές από ξενοδοχεία. Γενικότερα μπορείτε να βρείτε πολύ εύκολα φθηνά δωμάτια στη Χαλκιδική στο δεύτερο πόδι αλλά και στο πρώτο, καθώς η προσφορά είναι αρκετά μεγάλη – μόνο κατά τη διάρκεια του Αυγούστου ίσως δυσκολευτείτε καθώς η ζήτηση είναι αρκετά μεγάλη!

Ετοιμάσου όμως για πολύ μποτιλιάρισμα, ιδίως τα Σαββατοκύριακα. Και για αμέτρητα χιλιόμετρα ετοιμάσου. Σκέψου, ας πούμε, ότι η Ολυμπιάδα, το ανατολικότερο χωριό της Χαλκιδικής, απέχει 70 χλμ. από τον Πολύγυρο, την πρωτεύουσα στο κέντρο του νομού, ενώ ο Νέος Μαρμαράς Σιθωνίας κοντά στα 60. Έτσι όμως θα γνωρίσεις κάθε γωνιά του.

Για κανέναν λόγο πάντως μην παραλείψεις την επίσκεψη στο φαντασμαγορικό σπήλαιο των Πετραλώνων στην περιοχή της Νέας Προποντίδας. Το ανθρώπινο κρανίο που εντοπίστηκε προσέλκυσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον χάρη στα στοιχεία που έδωσε για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.

Η Χαλκιδική άλλωστε κατοικήθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων και είναι γνωστό πως οι σύγχρονοι οικισμοί σκεπάζουν αρχαίες πόλεις. Ανασκαμμένες και οργανωμένες σε αρχαιολογικούς χώρους είναι για την ώρα η αρχαία Όλυνθος και τα Στάγειρα.

Μα έτσι κι αλλιώς στη Χαλκιδική θα έρθεις πρώτα απ’ όλα για άλλους λόγους. Για όσα έχεις ακούσει κι έχεις ονειρευτεί… 550 χιλιόμετρα ακτογραμμής.

Λευκή άμμος, ρηχά, γαλαζοπράσινα νερά. Μαγεία. Χιλιάδες στρέμματα πεύκων στις ακτές. Να σε σκεπάζουν κι εσένα και το κύμα. Πυκνά δάση πλατύφυλλων στα ορεινά. Να αλλάζουν χρώματα μαζί με τις εποχές… Να συντροφεύουν σε αξέχαστες οδικές ή πεζοπορικές διαδρομές.

Κατάλαβες τώρα; Κατάλαβες γιατί η Χαλκιδική είναι η Χαλκιδική;

Αρχαίες μνήμες

Μπορεί η σύγχρονη εικόνα με τους άναρχους οικισμούς και το ατέλειωτο μπετό να μην πείθει, όμως στη Χαλκιδική άκμασαν στην αρχαιότητα λαμπρές πόλεις. Η αρχαιολογική σκαπάνη θα πάρει χρόνια για να τις φέρει στο φως, ωστόσο οι θέσεις είναι εν πολλοίς ταυτισμένες.

Σάνη, Στάγειρα, Ουρανούπολη, Ολυνθος, Τορώνη, Μένδη, Ακανθος…Κι ένα σωρό ακόμη θέσεις που σηματοδοτούν αρχαία ιερά. Από τις αρχαίες πόλεις μόνο τα Στάγειρα στην Ολυμπιάδα, η γενέτειρα του Αριστοτέλη, και η Ολυνθος στον Δήμο Πολύγυρου (από τις καλύτερα οργανωμένες πολεοδομικά αρχαίες πόλεις) έχουν αναδειχθεί με αρχαιολογικούς χώρους.

Οργανωμένο υπέροχα είναι και το Ιερό του Αμμωνα Δία στην Καλλιθέα της Κασσάνδρας, σε αντίθεση με το ιερό του Ποσειδώνα που εντοπίστηκε στο Ποσείδι, επίσης της Κασσάνδρας, και απλώνεται περιφραγμένο κι «αόρατο» πλάι στην άμμο.

Σε ακόμη χειρότερη κατάσταση είναι το σκεπασμένο ιερό της αρχαίας Ουρανούπολης που βρέθηκε στα Νέα Ρόδα.

Σε καμία περίπτωση μην παραλείψεις μία βόλτα στη βασιλική Σωφρονίου στη Νικήτη της Σιθωνίας, στη ρωμαϊκή αγροικία στην παραλία Μεγάλη Κύψα της Κασσάνδρας όπου διακρίνονται και ερείπια βασιλικής, στην Ποτείδαια όπου σώζεται η οχύρωση της αρχαίας πόλης κατά μήκος της διώρυγας και στο κάστρο Ληκύθου, στην Τορώνη Σιθωνίας.

Εκεί δίπλα εντοπίστηκε και άλλη μία βασιλική του Αγ. Αθανασίου, στην οποία όμως δεν έχεις και πολλά να δεις. Αρχαιολογικό μουσείο υπάρχει στον Πολύγυρο το οποίο αυτήν τη στιγμή είναι υπό ανακαίνιση. Όταν με το καλό ανοίξει τις πόρτες του για το κοινό θα παρουσιάζει σημαντικά ευρήματα από όλο τον νομό.